قوناق ئۇنى تورتى

قوناق ئۇنى تورتى

[خۇرۇجلار]
بىر يېرىم پىيالە ئۇن،يېرىم پىيالە قوناق ئۇنى ،ئىككى بال قوشۇق خېمىر تۇرۇچ پاراشوكى ،بىر بال قوشۇق سودا،يېرىم بال قوشۇق
تۇز،بىر يېرىم پىيالە شېكەر،ئىككى دانە تۇخۇم،يېرىم پىيالە چۈچۈتۈلگەن ئاپتەپپەرەس يېغى،تۆت ئاش قوشۇق سۇ.
كىرىم تەييارلاش ئۈچۈن:125 گرام مارگىرىن،ئىككى ئاش قوشۇق ئۇن،بىر يېرىم پىيالە سۈت،ئىككى دانە تۇخۇم،بەش ئاش قوشۇق شېكەر.
[پىشۇرۇش ئۇسۇلى]
1.ئۇن،قوناق ئۇنى،خېمىر تۇرۇچ پاراشوكى،سودا ،تۇز ۋە شېكەر ئارىلاشتۇرۇلىدۇ.ئايرىم بىر قاچىدا سۇ يېغىغا سۇ ۋە تۇخۇملارنىڭ
سېرىقى قوشۇلۇپ چوكا بىلەن چېلىنىدۇ ۋە ئاز-ئازدىن تۆكۈلۈپ،ئۇنلۇق خۇرۇجلار بىلەن ئارىلاشتۇرۇلىدۇ.تۇخۇم ئېقى ئايرىم بىر قاچىدا
كۆپتۈرۈلۈپ قار شەكلىگە كەلگەندە ئۇمۇ ئارىلاشما ئىچىگە ئاز-ئازدىن تۆكىلىدۇ ۋە تەكرار ئارىلاشتۇرۇلۇپ،ياغلانغان قېلىپقا قۇيۇلىدۇ.
2.قىزىتىپ قويۇلغان دوخۇپكىغا سېلىنىپ،تورتنىڭ يۈزى قىزارغىچە پىشۇرىلىپ،سوۋۇتۇلغاندىن كېيىن قېلىپتىن چىقىرىلىدۇ،بىر كورىغا
شېكەر،ئاق ئۇن ،تۇخۇم ۋە سۈت قۇيۇلۇپ،ياخشى ئارىلاشتۇرۇلىدۇ ۋە قايناشقا باشلىغاندا ئوت سۇسلاشتۇرۇلىدۇ.
3.كىرىم قويۇق قىيام ھالىتىگە كەلگۈچە پىشۇرۇلۇپ،سوۋۇغاندا مارگىرىن ئارىلاشتۇرۇلۇپ تۇخۇم كۆپتۈرۈش ماشىىسىدا كۆپتۈرىلىدۇ.
ئوتتۇرىدىن ئىككى قات قىلىپ كېسىلگەن تورتنىڭ ئارىسىغا ۋە يۈزىگە كىرىم سۈرىلىدۇ.
4.كىرىم سىققۇچ ئىچىگە تولدۇرۇلغان كىرىم بىلەن تورتنىڭ ئۈستى خالىغان نۇسخىدا بېزىلىدۇ.
ئالاھىدىلىكى:
قاردەك ئاپئاق،شەكلى يۇمىلاق،تەمى مەززىلىك ،يېيىشلىك بولۇپ،قوناق ئارىلاش بۇ تورت قان تەركىبىدە ماي ماددىسى ئارتىپ
كەتكەنلەر ئۈچۈن مۇۋاپىق بولغان تاتلىق -تۈرۈملەردىن ھېساپلىنىدۇ

قۇۋۋەت ئىچىملىكىنى ئۆزىڭىز تەييارلاپ بېىقى

قۇۋۋەت ئىچىملىكىنى ئۆزىڭىز تەييارلاپ بېىقى

خۇرۇچلىرى:بىر ئىستىكان كالا سۈتى،بىر باش بانان،ئۈچ بال قوشۇق ھەسەل (تاپالىسىڭىز ئازىراق قايماق قوشسىڭىزمۇ بولىدۇ.)
تەييارلاش ئۇسۇلى:تالقانلاش ماشىنىغا يۇقارقى خۇرۇچلارنى سېلىپ ئازىراقئايلاندۇرغاندىن كېيىن ئىستىمال قىلسىڭىزلا بولىدۇ،ئۇخلاش ئالدىدائىستىمال قىلسىڭىز ھەم ئۆزىڭىزنى قۇۋەتلەندۈرەلەيسىز ھەم ھۆسنىڭىزنىتۈزىيەلەيسىز!

سوغۇق سەيلەر تىزىملىكى

سوغۇق سەيلەر تىزىملىكى

 

ئاچچىق تەرخەمەك
[خۇرۇجى]
يۇمران تەرخەمەك 500 گرام،قۇرۇق لازا 4 گرام،قىچا مېيى 30 گرام،تۇز 8 گرام،قارىمۇچ 8 تال،قىزىلگۈل مۇۋاپىق مىقداردا
[تەييلارلاش ئۇسۇلى]
1.تەرخەمەكنى ئاقلاپ يۇيغاندىن كېيىن چىمچىلاق بارماق ئۇزۇنلىقىدا ۋە چوكا توملۇقىدا قەلەمچە قىلىپ ،15 مىنۇت تۇزغا
چىلايمىز.
2.تۇزدىن سۈزىۋىلىپ سۈيى سارغىۋىتىلگەندىن كېيىن قىزىلگۈل ئۇۋۋىقىنى سېپىپ تەخسىگە تىزىمىز.
3.ياغ چۈچىگەندىن كېيىن قارىمۇچ بىلەن لازىنى سېلىپ سۇس ئوتتا قورۇيمىز.ئاندىن لازا بىلەن قارىمۇچىنى سۈزىۋىلىپ
ياغنى تەرخەمەك قەلەمچىسى ئۈستىگە قۇيىمىز.

سۆڭەك شورپىسى تەييارلاش

سۆڭەك شورپىسى تەييارلاش

پايدىلىق تەرەپلىرى: قېرىشنى كېچىكتۈرۈش،كالىتسىي تۇلۇقلاش
ئادەم سۆڭىكىدىكى مۇھىم نەرسە يىلىك بولۇپ،قىزىل،ئاق ھۈجەيرىلەر مۇشۇيىلىكتە شەكىللىنىدۇ.ياشنىڭ چوڭىيىشغا ئەگىشىپ يىلىكنىڭ بۇ خىل ھۈجەيرەياساش ئىقتىدارى تۆۋەنلەشكە باشلايدۇ،ئۇستىخان شورپىسدا ئادەم بەدىنىگەكېرەكلىك مۇشۇ ھۈجەيرىلەرنى شەكىللەندۈرىدىغان ئوزۇقلۇق تەركىپلەربار.شۇڭلاشقا ياشانغانلار،ئۆسمۈرلەر،ھامىلدار ئاياللار سۆڭەك)ئۇستىخان(شورپىسىنى كۆپرەك ئىچىپ بەرسە پايدىلىق.
كېتەرلىك ماتىرىياللار:
5\1 نىسبەت)يەنى بىر كىلو سۆڭەككە بەش كىلو سۇقۇيىمىز.( بويىچە سۆڭەك ۋەسۇ تەييارلايمىز.ئاندىن يەنە مۇۋاپىق مىقداردا ئاچچىقسۇ،تۇز تەييارلايمىز.

تەييارلاش ئۇسۇلى:
سۆڭەكنى قايناقسۇغا 3 مىنۇتچە بېسىپ قانسىرىتىمىز،ئاندىن قازانغاسۇنى)چوقۇم سوغۇق سۇ ئىشلىتىش كېرەك،قايناقسۇ بولمايدۇ.(قۇيۇپ قانسىرىتىپبولغان سۆڭەكنى سالىمىز،ئاۋال كۈچلۈك ئوتتا قاينىتپ بولغاندىن كېيىن ئوتنىپەسەيتىمىز،يېرىم سائەتتىن كېيىن ئازىراق ئاچچىقسۇ قۇيىمىز)سۆڭەكتەركىبىدىكى كالىتسنىڭ تەكشى تارقىلىشىغا پايدىسى بار( ئاندىن پەس ئوتتا 3سائەتتىن 4 سائەتكىچە قاينىتىمىز.

ئەسكەرتىش: سورپىنى قاينىتىشتىن بۇرۇن سۆڭەكنى ئۇششاق پارچىلاپ يۇقىرىدىكىئۇسۇل بويىچە شورپا تەييارلىغاندىن كېيىن چويلا بىلەن سۆڭەكلەرنى سۈزۈپئېلىۋىتىپ ئۆزىڭىز ياخشى كۆرىدىغان كۆكتاتلاردىن سېلىپ شورپا قىلسىڭىزمۇبولىدۇ.

تاماق بىلەن كېسەل داۋالاش

تاماق بىلەن كېسەل داۋالاش

ئۇيغۇرلاردىكى تاماق بىلەن كېسەلداۋالاش، كېسەل ئەھۋالىغا قاراپ، يېمەك – ئىچمەكنى مۇۋاپىق تەڭشەش، پەرھىزتۇتۇش ئارقىلىق كېسەلگە خىل كەلمەيدىغان تاماقلارنى چەكلەش ئارقىلىقكېسەلنى يەڭگىللىتىش ۋە ھەرخىل شىپالىق يېمەك – ئىچمەكلەرنى بېرىشئارقىلىق بەدەن قۇۋۋىتىنى ئاشۇرۇپ تېزراق ساقىيىشىنى ئىلگىرى سۈرۈشنىمەقسەت قىلغان.

ئۇيغۇرلار كېسەلنى تاماق بىلەن داۋالاشتا، كېسەلگەمۇۋاپىق تاماقنى ئۈچكە بۆلىدۇ: (1) غىزايى مۇتلەق: ئوزۇقلۇق رولىنىلائوينايدىغان يېمەكلىكلەر. (2) داۋائى غىزايى: ئالدى بىلەن داۋالىق رولىنى،كېيىن ئوزۇقلۇق رولىنى ئوينايدىغان داۋالىق يېمەكلىكلەر. (3) غىزايىداۋائى: ھەم ئوزۇقلۇق، ھەم داۋالىق رولىنى ئوينايدىغان يېمەكلىكلەر.

غىزايىمۇتلەق: ئوزۇقلۇق رولىنى ئوينايدىغان ۋە قۇۋۋەت بولىدىغان يېمەكلىكلەرغىزايى مۇتلەق دېيىلىدۇ. بۇلار، سۇيۇق، يۇمشاق، ئاسان سىڭىدىغان، ھەجمىئاز، قۇۋۋىتى كۆپ يېمەكلىكلەر. مەسىلەن، چالا پىشۇرۇلغان تۇخۇم، كۆپخىللىق دورا – دەرمان بىلەن تەييارلانغان گۆش شورپىسى، كەكلىك، قۇشقاچ،چۈجە، مۇجۇلغان ئۈزۈم شەربىتى، ئانار، ئالما، ئامۇت، نەشپۈت قاتارلىق مېۋەمۇراببالىرى، بۇغداي ئۇنى تامىقى، شوۋىگۈرۈچ، سېرىقماي، كالا سۈتى، يۇمشاقپىشۇرۇلغان قوي گۆشى، بېلىق، پالەك، يېسىۋىلەك، شوخلا، سۇڭپىيازقاتارلىقلار.

داۋائى غىزايى: قىزىلگۈل، پىننە، رەيھان بىلەنياسالغان گۈلقەنت، قىياملار، ئەنجۈر، ئالما، بېھى، ئامۇت، سەۋزە ۋەباشقىلاردىن ياسالغان مۇراببا، بادام، نوقۇت، ياڭاق تالقانلىرىقاتارلىقلار ئالدى بىلەن داۋالىق ئۇنىڭدىن كېيىن ئوزۇقلۇق رولىغا ئىگەيېمەكلىكلەردۇر. گۈلقەنت ئاشقازان، ئۈچەي يوللىرى، ھەزىم قىلىش تەس،جىگەر، بۆرەك، ئۆپكە سىل، ئۆپكە ھاۋا يوللىرىنىڭ كېڭىيىپ كېتىشى، ئۆپكەيەللىك ئىششىقى، دەم سىقىلىش كېسەللىرىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ ۋە ئوزۇقلۇقبىلەن تەمىن ئېتىدۇ.

غىزايى داۋائى: چامغۇر، تۇرۇپ، سەۋزە، شوخلا،پالەك، يېسىۋىلەك قاتارلىق كۆكتاتلار ئالدى بىلەن ئوزۇقلۇق، ئاندىنداۋالىق رولىنى ئوينايدۇ. بۇلار سۈيدۈك ھەيدەش، قەۋزىيەتنى يوقىتىش،سەپرانى پەسەيتىش، ئىشتىھانى ئېچىش رولىغا ئىگە.

qoruma chop قورۇما چۆپ

قورۇما چۆپ ئادەتتە خېمىرنىڭ شەكلىگە قاراپ ئىككى خىل بولۇپ، بىرسى پىلتەلەڭمەنگە ئوخشاش خېمىرىنى پىشۇرۇپ ئاندىن كەسىپ كۆكتات ۋە گۆش بىلەنقورىلىدۇ، يانا بىرسى خېمىرنى ئۈزۈپ تاشلاپ ئېتىلگەن سۇيقاشقا ئوخشاشخېمىرنى قولدا ئۈزۈپ قازانغا سەلىپ پىشۇرۇپ ئاندىن كۆكتات ۋە گوش بىلەنقورىلىدۇ. تۆۋەندە خېمىرىنى ئۈزۈپ تاشلاپ پىشۇرۇلىدىغان قورۇما چۆپ نىتونۇشتۇرۇپ ئۆتمەكچىمەن.

ماتېرىيال (4 كىشىلىك)
ئۇن 500 گىرام(لەڭمەننىڭ ئۇنىغا ئوخشاش ئۇننى ئىشلىتىش كېرەك) گوش كالىنىڭ ياكى قوينىڭلوق گۆشى 200گىرام، بائى كائى 150گىرام، ئىككى تال كىچىكرەك كۆك مۇچ ياكىقىزىل مۇچ، ئىككى تال شوخلا، پىياز بىر باش ياكى سۇڭ پىياز بىر تال،زەنجىۋىل(شەڭ جىئاڭ) 10 گىرام، سامساق 10 گىرام، كاۋاۋىچىن ( ھۇئا جىئائو)5 گىرام، جىئاڭيوئۇ 5 گىرام، كراخمال 5 گىرام، سىركا 5 گىرام، مۇۋاپىق تۇزۋە سۇ مەيى 200 گرام.

خېمىرنى تەييارلاش:
ئۇنغا بىر قوشۇق تۇزسەلىپ سۇغۇق سۇدا لەڭمەننىڭ خېمىرىغا ئوخشاش يۇغۇرىمىز، سەل تىنغاندىنكېيىن، ئاش تاختايغا قېلىنلىقى 1كم قىلىپ قولدا يېيىپ ئاستى ئۇستىنىمايلاپ يېرىم سائەتتىن بىر سائەتكىچە تىندۇرىمىز، پىچاقتا بىر سانتىمېتىركەڭلىكتىن كېسىپ قولدا بېسىپ كەڭلىگى 2-2.5 كم كەڭلىكتە قىلىپ،خېمىرنىڭئىككى بەشىدىن تۇتۇپ ئاش تاختايغا ئوتتىرىسىنى ئۇرۇپ سوزۇپ، قايناۋاتقانقازانغا باش بارماقنىڭ يېرىمىچىلىك چوڭلىقتا ئۈزۈپ قازانغا تاشلاپ، 5مىنوت قاينىتىپ چويلىدا سۈزۈپ ئالىمىز.

كۆكتات ۋە گۆشلەرنى تەييارلاش:
گۆشنىنىپىز ياپىلاق قىلىپ توغرايمىز، بائى كائى ،كۆكمۇچ، شوخلا ۋە پىيازنىگۆشنىڭ شەكىلدە توغرايمىز، سامساق بىلەن زەنجىۋىلنى ئۇششاق توغرايمىز.گۆشكە جىئاڭيوئۇ ۋە كىراخمالنى سەلىپ ئارىلاشتۇرىمىز.

قورۇما چۆپ نى قورۇش جەريانى:
قازانغاماي قۇيۇپ قىزىغاندىن كېيىن كاۋاۋىچىن سەلىپ قارىدىغىچە قىزدۇرۇپقارىدىغان كاۋاۋىچىن سۈزۈپ ئېلىۋېتىمىز، گۆشنى سەلىپ قورۇپ ئاندىن پىيازنىۋە زەنجىۋىلنى سەلىپ پىياز سارغايغىچە قورۇيمىز،ئاندىن بائى كائىنى سەلىپچالا قورۇپ، خېمىرنى سەلىپ قورۇيمىز، ئاندىن شوخلا،كۆكمۇچ ۋە سامساقلارنىسەلىپ 2-3 مىنوت قورۇپ ئەلىشتىن بۇرۇن سىركى قۇيۇپ ئاندىن تەخسىلەرگەئەلىپ ئىستىمال قىلىمىز

Uighur Cuisine, Haymarket

I recently received a friendly email from Jenny, a GrabYourFork reader who, along with other recommendations, encouraged me to try Uighur food, available at a number of dedicated restaurants in Sydney’s Chinatown. I had never heard of such a cuisine, and the fact that the Uighur people (also spelled as Uyghur and Uygur) lived in China, motherland of my ancestral heritage (although shamefully I have the linguistic capability of a tempestuous two-year-old), made me insatiably curious to check it out as soon as possible.

With fellow foodblogger Rebecca for photo-snapping company, we headed to Uighur Cuisine, located at the often-forgotten end of Dixon Street, crossing the lights at Goulburn Street and walking down the pedestrian mall past the old Chinese cinemas and the brand spanking new apartment complex.

The decor is remarkably familiar. Giant tapestries (or prints of them) on the walls, musical instruments mounted on vibrantly woven tapestry-backed frames, and a ceiling shrouded by a complex network of vine leaves and hanging grapes–plastic but spectacularly striking nonetheless.

I am no stranger to vine-leaved ceilings. They adorn many a noodle house in Chinatown, although me, in my oblivious cultural narrow-mindedness, had always dismissed them as some kind of bizarre form of cheap misguided Italian-themed decoration. When we ask our friendly waiter at Uighur Cusine the reason for the vines, he smiles, closes his eyes briefly, and speaks wistfully of the grape vines that grow in abundance where he comes from, how they line the streets with shade and cool shelter, and how his people love to sit underneath them, sharing in good meals and long conversations.

I feel so stupid. And I adore the vine leaves now because of this evocative description.

The menu is a pictorial A3 laminate, double-sided in blue and broken up into categories. There are so many options that we take about ten minutes to decide.

Hoshang $8.00
Braised and steamed Uighur dumpling (5 per serve)

We start with Hoshang dumplings which, from the menu photo, look like steamed pan-fried dumplings. They are quite heavy buns though, a stodgy theme that runs throughout much of their cuisine as we soon discover.

Inside the Hoshang dumpling

The buns are filled with a mixture of lamb mince and onion. The meat is unspiced and rather plain-tasting, although the unmistakable taste of lamb fat makes its presence known with its sticky texture and lingering mouthfeel.

Laghman Saomian $7.50
Uighur hand-made noodles stir-fried with vegetables and chicken

The Langhman Saomian is a fairly familiar dish of chewy handmade noodles stir-fried with onion, chicken and vegetables. Laghman or langman, I discover via Google, is apparently one of the most popular dishes in Uighur cuisine, often known as ”a dish of love“. Every dish in Uighur cuisine has symbolic meaning and acccording to tradition, love should last as long as the length of the noodles. Awwwwwww……….

Koy Gosh Kawapi $10.00
Lamb kebab (5 skewers)

Lamb plays an obvious major role in the diet of the Uighur people. Their reverence for lamb could not be more apparent than the menu’s giant photo offer of Putun Koy Tonor Kawapi or a whole lamb kebab for $350.00, a hefty affair which unsurpisingly requires one week’s notice. If that seems too generous one could elect the Pachak Kawipi lamb leg kebab for $75.00. Only one day’s notice for that one.

For two people though, we opt for the Koy Gosh Kawapi which arrives as a generous serving of five lamb kebabs on flattened metal skewers.

These are meaty affairs encrusted with a spicy rub of chilli flakes, salt, black pepper and a uniquely Uighur herb known as zir. They have a pleasing chewy meatiness to them; they are not tough, but they are substantial, and the chilli flakes give some much welcomed life to my delighted tastebuds.

There are so many interesting-looking items on the menu, but there is only so much two foodbloggers can eat. So a few weeks later, with waistbands back to their pre-starchfest size, we head there again for a follow-up visit (we’re becoming, like, professional food critics, no?).

Tawa Ban Shir $7.80
Fried dumplings

This time we try the Tawa Ban Shir or fried dumplings. These are distant cousins of Chinese dumplings or Japanese gyoza, although with the majority of Uighurs practising Muslims, pork is definitely an unwelcome stranger.

The dumpling are filled with a dense pocket of finely minced lamb, onion and some spring onions too. The medium-thickness skins are quite smooth, fried to a crisp on one side which contrasts nicely with the faint hint of soup within.

Manpar Saomian $7.80
Square-cut Uighur pasta with stir-fried vegetables and beef

I had been fascinated by the idea of square-cut pasta when perusing the menu on our last visit, so we order the Manpar Saomian this time. I had anticipated quite a thin supple noodle, slippery and silky like Chinese rice noodle sheets, but I am happy to discover that these are thick chewy wads of noodle, akin to, but not quite as filling as Chinese New Year cake. It is addictively more-ish for this lover of starch.

Palak Hum Sai $4.50
Spicy spinach salad

Remembering the distinct lack of vegetables from our last visit, we order a side of vegetables. There are a couple of options that catch the eye, including Alma Salat apple salad with sweeteners for $3.50; and Kawa Sama pumpkin samosa for $7.00. The Yaghda Pishirilgan Yangyo stir fried potato for $5.00 looks remarkably similar to a plate of French fries, but in the end we go for a simple spicy spinach salad or Palak Hum Sai.

The Chinese water spinach is a happy health-giving green and garnished with bright slivers of crunchy red capsicum. There’s a distinct vinegary taste to this dish, which refreshes the palate and helps flush out the aftertaste of grease. We dip into this dish with much relief throughout our meal, particularly with respect to our final dish which arrives with a flourish.

Gosh Nun $10.00
Meat in special Uighur pastry

The Gosh Nun is a giant disc of meat-filled pie cooked in a cauldron. We ooh over the pretty golden crust, and the delicate pleats folded in along the edges.

Inside the Gosh Nun meat in special Uighur pastry

The pleats are a little dry and chewy though and the meat is unbelievably mutton-like for my palate. It’s too fatty and tongue-congealing for my taste, but Rebecca thinks it’s fine, although she’s grateful for the vinegary spinach too.

There are a couple of other dishes which appeal to my adventurous tastebuds, things like Koy Till Salat lamb tongue in special sauce for $7.80; Burak Kormisi specially prepared kidney for $10.00; and Upkda Kormisi stir-fried lung for $15.00. Stuffed lungs, or lights, is apparently an Uighur delicacy. Butchers take care not to puncture the lungs, which are tested by inflating them, then they are filled with a stuffing of dough, milk, eggs and oil, tied up and cooked immersed in boiling water.

Our bill in Uighur
A Roman script was originally used in China with a new Arabic script
introduced in 1987. Cyrillic script has been used throughout.

The food is plain and yes there’s plenty of lamb and lamb fat, but we make use of the DIY chilli sauce and down endless cups of tea. Staffed by close-knit family members, service was patient and extremely hospitable. They are a beautiful people too, with luminiscent pale skin, dark brown hair and thoughtful soul-searching eyes.

Other random facts I’ve learnt about the Uighur people this weekend on Google:

The Uighur are a Turkic people and one of 56 ethnic groups officially recognised by the People’s Republic of China

There are over 7 million Uighurs in China (1990 census) with 4.7 million living in Xinjiang (sometimes known as East Turkestan), China’s most remote province through which the Silk Road passes

Uighur communities can be found in Kazakhstan (300,000), Afghanistan (3,000), Kirgizistan and Uzbekistan. There is also a large Uighur community in Turkey.

Tea is an important tradition which is served in a myriad of ways with accompanying rituals. The Uighurs from the Seven River region make atkan cay tea with salt and milk. At breakfast it is served in big bowls with the addition of cream, sour cream and butter, turning it into a filling meal known as apqur cina.

The Uighur have more than 40 different methods of making bread

People live longer in the Uighur region than anywhere else in China. Of all the people who are over 100 years old in China, 25% of them come from Xinjiang.
See? All the lamb fat must be good for you.

Uighur Cuisine
Shop 1, 2 Dixon St, Haymarket, Sydney
(corner of Liverpool Street and Dixon Streets)
Tel: +61 (02) 9267 8555

U I G H U R C U I S I N E

Uighur cuisine is an original memorial to the culture of the people. It synthesizes influences of the West and East, antiquity and the present, great skill, imagination, beauty and harmony of taste. Here we’d like to introduce some of the meals that are the most popular among the Uighurs.

Cold dishes could be divided into two kinds: dishes of various raw vegetables and cold dishes of boiled and fried vegetables.

Raw vegetables (radish, tomatoes, cucumbers, pepper, string bean, bean sprouts, radish, cabbage, carrots, etc.) are ingredients of cold salads dressed with vinegar, hot oil, pepper and various spices. Ingredients of salads from boiled and fried vegetables are the same vegetables after heat-treating, and also meat, rice starch, and eggs.

”Gül’ Tavaq” – a flower dish – occupies a special place among cold dishes. This dish is a mix prepared from various vegetables, meat, and spices. Even though ingredients readily available determine variety of kinds of this dish, it is always a good-looking dish of chopped vegetables, fried and boiled and chopped meat. As a whole, the dish looks as a flower that consists of multi-colored petals.

First course dishes popular among the Uighurs are:

”Shova“ – various broths and soups with rice and vegetables;

“Süyuqash”, soups with noodles, of two kinds: broth and with fried sauce.

The Uighurs call these dishes “meal of the tired”, “meal – rest”. Such soups are seasoned with fresh herbs or roots. Among them:

“Qalighaç tili” – noodles in the form of a swallow’s tongue,

“Üzmä süyuqash” – a soup – tear,

“Yeip Uzup Tashlash” – a soup – tear form rolled out dough,

”Halivash“ – a soup with dough cut by large squares,

“Omach“ – a soup with grated dough.

Dough for soups can be prepared from different kinds of flour – barley, rice, wheat, and corn. The latter dish is described in “Divanu Lughat-It Türk” by Mahmut Qashqari, a prominent Uighur scholar of the 11th century, and almost has no analogues in other peoples’ cuisine. ”Omach“ has varieties, one of which is ”Sumulyak“ that is served as a funeral and memorial repast.

“Längmän” is the most favorite and popular dish of the Uighur cuisine. It includes long noodles prepared from thin strings of dough stretched from thick wisps served with a sauce. Every Uighur meal has its symbolism. This meal is referred to as a dish of love. Love should last long as the noodles are. The Uighurs prepare “längmän” of four kinds depending on seasons. In spring the sauce is prepared from spring onions, jusäy sprouts, celery and radish. In summer, cucumbers, garlic sprouts, usun, short and long kidney bean, tomatoes, green and red pepper, eggplants, garlic, onions and spring onions are added to the sauce. In autumn, the sauce includes carrots, kohlrabi, radish and turnip. In winter the sauce is prepared from dried and pickled vegetables. Also there are different kinds of “ längmän“, which vary by way of cooking, thickness of noodles, kind of a flour, etc.

”Manty“ in dish symbolism relate to a dish of the dzhigits (brave men). ”Manty“ are cooked on steam in a special cookware, which consists of sieves inserted one into another and called ”qasqan”, or a flat vessel, weaved from cane – ”jimbil“. “Manty”, as well as ravioli – ”chöşürä“, are prepared from rolled out dough with a stuffing. The dish could be prepared in a variety of ways, with different kind of dough and ingredients of a stuffing. Douhg used for manty could be both leavened and unleavened. The stuffing also could vary including gourd, meat, onions, jüsäy, fig, clover, spring onions, quince, vegetables, and etc.

”Çöşürä“ – (ravioli) are cooked for the just married the next day after the marriage and symbolizes a wish to have many kids and prosper. “ Çöşürä “ could be served as first course as well as second course dish.

The Uighurs frequently cook “polo” – pilaf. In general, this dish is the meal of guests. For a plenty of people, “polo” is cooked by “aşpäz”, specially invited cook who takes care of preparing “polo” on weddings or commemoration services. Cooking “polo” requires hefty skills. Ingredients are rice, meat, carrots and onions. Pretty often “polo” is dressed with garlic or raisin.

”Samsa“ is one of the most honored ancient Uighur dishes. It is a patty filled with ground meat and onions, gourd, vegetables and fruits. “Samsa” is cooked in “tono” – cone-shaped oven for baking bread or in a cauldron. Dough for “samsa” is kneaded depending on where it would be cooked. For example, for “tono samsa” dough is kneaded salty and stiff, for “samsa” cooked in a cauldron, dough could be flabby and not stiff, or salty and yeasty.

”Pörä“ – some kind of a fried meat pie, filled with herbs, jüsäy, clover, wheat sprouts, dill, cabbage, and coriander. The filling could be the chopped meat and onions.

“Göş nan” – meat bread – patties filled with meat and onions and baked in a cauldron.

“Olouh nan” – steam bread – a roll prepared with carrots, gourd, jüsäy, spring onions, etc.

Cooking of ”öpkä-esip“ – stuffed lights is the art itself. While slaughtering a sheep, lamb or calf, a butcher tries not to damage the lungs. Integrity of the lungs is checked by inflating them. The stuffing is prepared from the liquid dough, milk, eggs and oil, and poured through a sieve into the lungs. Then they are tied up and submersed into boiling water.

The Uighurs make bread from wheat flour, sometimes, from corn flour. Bread is usually baked in “tono” – big ovens, from leavened or yeasty dough in form of pita: large and thin – “çong nan”, small and thick – ”toğaç“. In a cauldron the Uighurs bake short puff pitas -“qatlima” from dough made on oil and cream as well as thin pancakes – ”poşqal“. On holidays people make various short pastries in a cauldron, in particular, ”sangza“. Bread baked in “tono” is considered the most nutritious, because it absorbs heat of fire. There are more than 40 (forty) ways of making bread in Uighur cuisine.

Tea occupies an important place in a diet of the Uighurs. Since the Silk Road passed through Uighur territories, tea has been known to them for considerable period of time. The Uighurs make tea in different ways and have their own tea rituals.

The Uighurs of the Semirechye (Seven River region) make tea with salt and milk – “atkän çay”. Cream, sour cream, and butter are added to it. It is served in a big bowls – “apqur çinä”. This kind of tea is very nourishing and usually the Uighurs drink it for breakfast. After rich and plentiful meal, usually black tea – “syn çay” – and sweets are served. The Uighurs from Ferghana (Uzbekistan) prefer green tea – “kök çay”.

Uighur cuisine is popular across Central Asia, and one can find Uighur restaurant in many towns and villages.

pétir manta پېتىر مانتا

pétir manta

xuruchi :

aq un 500 giram , qarmuch muwapiq miqdarda , loq qoy gushi bir kilogram , ilman su 250 giram , piyaz bir kilogram , tuz < suyuq > muwapiq miqdarda .
étish usuli :
1 . qoyning loq gushini qonaqtek ushshaq toghrap , ilman su quyup , suyuldurup < suning nisbiti 3:1 bulsa muwapiq > , andin népiz yalpaqlap , piyaz , tuz , soqulghan qarmuchni silip arlashturup qiyma teyyarlindu .
2 . ching, pétir xémir yughurup , yaxshi ishlep , 40 dane zowulni uzup , chorsi bak népiz , ottursi sel qélinraq jilit échip , qiyma silip tugup , jimbilni yaghlap , mantini tizip qasqangha quyup , tiz otta pishurli’idu . paqlan goshi bolsa 15 minutta , chongraq qoyning goshi bulsa 15 – 20 minutta pishidu . eger yuqiri bésimliq qazangha silinsa , 5- 6 minutta pishidu . mantini qasqanda uzaq turghuzsa bulmaydu .
pishqan manta légen yaki nangha élinip , dastixangha kelturuldu . her bir kishige texse bérilidu .
alahidilgi :
jiliti népiz , qiymisi yumshaq , yéngsi’i yéyishlik hem mezzilik .
meslihet :
1 . xémirni bek qattiq hem tuzluq yughurmasliq kérek . 2 . piyazni népiz yalpaqlap , tengnige sélip , ittik pichaq bilen awaylap chanash kérek . piyazni kotekte chanashqa toghra kelse , népiz yalpaqlanghan piyazni ittik pichaq yaki qingraq bilen awaylap téz – téz toghrap , bashqa qachgha yaki goshke sélish kérekki , kotekte uzun qoyup qoyushqa bulmaydu .
chunki mantini tatliq qilidighni piyazning ghashisi emes , uning suyi .
3 . goshni chanmay , uzup – uzup toghrash kirek we yiplirni élwitish kérek .
4 . gosh  oruq bulsa , quyruq yaghni koprek sélish kérek .
5 . gosh yéngi bulsa , qiymisigha suni jiqraq quyush kirek , tong gosh bulsa , suni azraq qoyush kérek .
6 . qiyma élishturghanda mijimay , bash qul bilen erkilitip arlashturup ishlesh lazim . piyazni shu kuni toghrap ishlitish , qondurup qoyushqa bolmaydu .

yapilaq gösh qorumisi ياپىلاق گۆش قورۇمۇسى

yapilaq gösh qorumisi

xuruchi
qoy göshi 500gram ,kawawichin azraq,tuxum bir dane ,ebjesh yagh bir klogram, purchaq uni 35gram,tuz muwapiq miqdarda ,shorpa azraq,suyéghi azraq

qorush usuli
1.qoy göshining yip,peylirini éliwitip ,uzunliqi üch santimitir ,kengliki kki santimitir qilip nipizrek yalpaqlap toghrilidu
2.göshke chilighan purchaq uni ,tuz ,soqqan kawawichin ,jangyu, tuxum, shorpa arilashturilidu.
3.qazangha yagh quyup 7-8derije qizitip göshni sélip toq sériq rengge kirgüche bir birige chaplashturmay pshurup ,texsige élip ,üstige soqqan kawawichinni tekshi sépip ,azraq su yéghi chéchip quyulidu.

alahidiliki
téshi chürük , ichi yumran , dora dermek temi küchlük.